Antep kilimciliği

Geleneksel dokumalarımızdan olan kilim, dokumlar içinde en yaygın olanıdır. Kilim Orta Asya , Anadolu, Balkanlar ve İran’da dokunan havsız döşeme yaygısıdır. Dokumacılık Türklerin ana yurdu olan Orta Asya’da oldukça önemli bir yer tutan bir sanat koludur. Bu sanat daha sonraki dönemlerde Selçuklarla birlikte Anadolu’ya gelmiş ve Osmanlı Döneminde de altın çağını yaşamıştır. 
           Kilim, Türkçe bir kelime olup, Türkçe ve Farsça olmak üzere  iki anlamı vardır. Bunlardan biri yere yayılan yaygı ve elbise veya derviş cübbesi anlamına gelmektedir. Kilim ve halı birbirinden farklı olup, kilimin yüzeyinde belirgin olan motifin çeşitli atkı ve çözgülerin birlikte dokunması sonucunda düz bir taban oluşturmasıdır. Halı yapımında ise; değişik renkteki genelde yün olan ipliklerin , çözgülerin üstüne örülerek atkıların sıkıca birbirine bastırılarak bir arada tutulmasıdır.    
           Kilim dokumacılığı, Anadolu’nun her yöresinde yapılmaktadır. Kilimler esas kullanımı dışında farklı anlamlarda taşımaktadır. Sevdanın, özlemin, ayrılığın ve gurbetin verdiği duygulanışlarla, adeta bir renk ve motif cümbüşü halinde dokunan el emeği göz nuru kilimler günümüzde artık diğer el sanatlarında olduğu gibi dekorasyon malzemesi olarak kullanılmaktadır. 
          Gaziantep’te 1950’li yıllardan itibaren kilim tezgahlarda dokunmaya başlanmıştır. 1960 yıllarına gelindiğinde ise; motorlu tezgahlar geliştirilmiş ve hem desen hem de dokuma olarak daha otantik kilimler dokunmuştur. Motorlu tezgahlar sayesinde çok fazla kilim dokunmuş ve bu da zamanla bir sektör haline gelmiştir. Bu seri üretim bir yandan kilimciliği yaygınlaştırmış bir yandan da bu sanatın geleneksel değerinin kaybetmesine tekelleşmesine neden olmaktadır. Kilim dokumacılığı oldukça zor ve uzun bir zaman alan bir iştir. Kilimlerin hammaddesi olan öküz, deve, at, koyun ve keçi kılından oluşan yünün, ip haline getirilmesi ve bu ipin kök boyasıyla boyanması gerekmektedir. Kök boyalarıyla boyanan iplikler ilmek ilmek tezgahlarda dokunmasıyla meydana gelmektedir. 
           Gaziantep’te kilimlerin üzerindeki bazı kalıplaşmış desenler önceden hazırlanır. Desen konusunda yaratıcılık, yaşanmışlık ve usta-çırak ilişkisi sayesinde yeni desenler ve motifler çıkmaktadır. Bu motiflere yöresel isimler verilmiştir. Günümüzde değişen estetik kaygılar kilimlere de yansımıştır. 
             Kilim dokuma hemen hemen Anadolu’nun her yerinde varlığını sürdürmektedir. Bu bölgeler arasında Afyon, Çorum, Gümüşhane, Isparta, İzmir, Kayseri, Karaman, Sivas, Uşak, Van ve tabi ki Gaziantep kilim dokumacılıkta gelişmiş bölgelerdir. Her bölgede olduğu gibi Gaziantep kilimleri de diğer Anadolu kilimlerinden tezgah, şekil, dokunuş biçimi ve nakışlar yönünden farklılık göstermektedir. İlimizin güney sınırında yer alması kültürel alış-verişlerin olmasından dolayı bu etkileşim kendirini bu alanda da  göstermiştir.
             Gaziantep’te kilimciliğin bir meslek olarak ne zaman başladığı bilinmemektedir. Ancak İlimizde yapılan araştırmalar neticesinde bu mesleğin köklü bir geçmişinin olduğu anlaşılmaktadır. İlimizdeki kilimleri hem  dokunuş hem de çeşitlilik bakımından farklılık göstermektedir. Bu çeşitlilik yöresel özelliklerle de desteklenerek artmıştır. Kilimin en bilinen çeşitleri ise; Baklava Dilimi, Hapbap(Nalın) Ayağı, Kuş Kanadı, Zincir Göbek, Dirsek Göbek, Pençe Göbek, Çarkıfelek, Parmak Göbek ve daha sonraki dönemler sık sık dokunan Atom Göbektir. 
           Gaziantep’te dokunan kilimler genel olarak 69 cm enine ve 260 cm boya sahiptir. Bunlar günümüzdeki yolluklara da ön ayak oluşturmaktadır. Ancak farklı amaçla dokunacak kilimler daha büyük ebatlarda yapıldığı gibi dekorasyon malzemesi olarak yapılanlar ise; küçük ebatlarda yapılır. Kullanılan renkler genellikle doğada bulunan renkler olmaktadır. Bunlar siyah, mavi, yeşil, soğan kabuğu, ceviz kabuğu, sarımtırak, ve sumak gibi renklerdir. Bu renkler doğada bulunan renkler olmakla birlikte doğal yollarla elde edilmektedir. Şimdiler de büyük çoğunluk kimyasal renkleri kullanmaktadır. Kilim dokumalarda kullanılan desenler yine doğada bulunan ve günlük olaylardan alınan motiflerdir. Sembolik motifler, hayvan motifleri, bitki motifleri, geometrik motifler en çok kullanılanlar arasında sayılabilir. Bu motifler tek başına kullanıldığında fazla bir anlam ifade etmesi de onlara can veren kilim dokuma ustaları, kendi zevk ve yorumlarını da katarak ortaya Türk estetik anlayışını ortaya çıkaran nadide eserler ortaya koymuşlardır. 
           Kilim dokumacılığı Gaziantep ve köylerinde, teknolojini ilerlemesine paralel olarak gelişen mekanik dokuma tezgahları dönemine kadar basit düzeneklerle yapılmış, ahşap tezgahlarda, mekikli, elle atma usulüyle, bütün ailenin işbirliği yapmasıyla ortaya çıkan kazancı en bol meslek idi. Fakat öncellikle teknolojinin gelişmesi, değişen zevk anlayışları ve hammadde teminin zorlaşması, geleneksel yöntemle yapılan dokumaların artık sembolik olarak yapılmasına neden olmuştur. Gaziantep kilimlerinde kullan motifler taşıdıkları anlamlar ve eşsiz renk uyumlarıyla günümüz halıcılık sektörünün temelleri atılmış ve Gaziantep halıcılıkta dünyada söz sahibi bir kent olmuştur. Bu durum hem Ülkemizi hem de İlimizi uluslararası platformda tanıtılmasına olanak vermektedir. Halıcılık sektöründeki bu başarı aynı zamanda önemli bir döviz getirisi anlamına da gelmektedir.